مقررات انضباطی کارکنان وظیفه
[1] به پیوست مجموعه مقررات انضباطی کارکنان وظیفه مامور به دستگاههای دولتی و اجرایی کشور، ابلاغ شده از سوی دفتر عمومی حفاظت اطلاعات فرماندهی کل قوا جهت اطلاع و هرگونه اقدام آتی ارسال می‌شود.
مقررات انضباطی کارکنان وظیفه
(بخشنامه شماره 41/2/08/705/28مورخ 3/11/83)
1 ـ مقدمه :
رعایت انضباط در کلیه جوامع بشری و در فعالیتهای فردی و جمعی (اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و. ..) امری ضروری و در نیروهای مسلح و امور نظامی از چنان اهمیتی برخوردار می‌باشد که برای آن آئین‌نامه تدوین تا روابط و سلسله مراتب فرماندهی بدرستی و شفافیت تمام مشخص گردد.
کارکنان وظیفه مأمور به دستگاهها و مراکز دولتی و اجرایی کشور نیز بعنوان عضوی از نیروهای مسلح به مقتضی محیط خدمتی و مسئولین محترم دستگاههای مذکور نیز حسب وظیفه مدیریتی که بعهده دارند، لازم است از مفاد آن بخش از آئین‌نامه که قابل استناد در حوزه کاری آنان می‌باشد اطلاع حاصل نموده و رویه هماهنگ و یکنواختی را درخصوص روابط فی‌مابین، تشویقات، تنبیهات بشرحی که ذیلاً احصاء خواهد شد، اعمال تا موجبات ارتقاء سطح بهره‌وری در سازمان فراهم گردد.
2 ـ عنوان سربازی :
کلیه اتباع ذکور دولت جمهوری اسلامی ایران که مکلف به انجام خدمت وظیفه عمومی برابر مقررات قانون می‌باشند، از بدو ورود به خدمت، سرباز نامیده می‌شود.
تبصره : عنوان افتخاری سرباز چنانکه مرسوم است برای کلیه کارکنان نیروهای مسلح در هر درجه و مقامی که باشند بکار می‌رود.
3 ـ انضباط در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران :
انضباط در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران التزام عملی به ولایت فقیه، آداب و سنن و احکام اسلامی و تبعیت از فرامین مقام معظم رهبری و فرماندهی‌کل‌قوا، قوانین و مقررات و دستورات سلسله مراتب فرماندهان، رؤسا و مدیران می‌باشد.
4 ـ دستور فرمانده :
ملزم ساختن افراد جمعی یگان به انجام و یا خودداری از انجام کلیه فعالیت‌هایی که برای وصول به هدفهای تعیین‌شده یگان ضروری تشخیص داده می‌شود، دستور فرمانده اطلاق می‌گردد.
تبصره 1 : دستور باید صریح، روشن و قابل اجراء بوده و در حدود اختیارات و با رعایت قوانین و مقررات صادر گردد.
تبصره 2 : دستور نباید خلاف شرع مقدس اسلام، فرامین مقام معظم فرماندهی کل قوا، برخلاف مصالح و منافع ملی، به نفع دشمن، دولت‌های بیگانه، گروه‌های داخلی و یا خارجی مخالف نظام جمهوری اسلامی، باشد.
5 ـ بخشی از اصول شرافت سربازی :
کارکنان نیروهای مسلح از هر درجه و رتبه‌ای که باشد مفتخر به عنوان سرباز ولی امر بوده و همیشه باید اصول و شرافت سربازی که پایه و اساس انضباط را پی‌ریزی می‌نماید، رعایت نموده و همواره :
الف ـ شهادت در راه خدا را فوز عظیم دانسته و آماده فداکردن جان خود را در راه دفاع و حراست از اسلام، نظام و کشور اسلامی ایران باشند.
ب ـ حفظ حیثیت و شرافت سربازی و اخلاق اسلامی را سرلوحه کار خود قرار دهند.
ج ـ از هرگونه فعالیت سیاسی ممنوعه و شرکت در برنامه‌ها و تبلیغات و وابستگی به احزاب و گروه‌های سیاسی و طرفداری از آنها جداً خودداری نمایند.
د - اموال و وسائل و اسنادی را که به آنان سپرده شده را با نهایت دلسوزی و دقت نگهداری و حفظ نمایند.
هـ - وظایف خود را با جدیت و صداقت انجام دهند.
و - باتقوا، متعهد، ایثارگر، با انضباط، شجاع و تابع قوانین و مقررات باشند.
ز - نسبت به همکاران و همرزمان و عموم مسلمین صمیمی و مهربان بوده و نسبت به دشمنان اسلام و ستمگران سخت‌گیر و سازش‌ناپذیر باشند.
6 ـ سلسله مراتب فرماندهی :
الف ـ فرماندهی کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران با مقام معظم رهبری (ولایت فقیه) است و فرماندهان، رؤسا و مدیران در تمام سلسله مراتب درحدود اختیارات مصوب سازمانی، از طرف معظم‌له، فرماندهی، ریاست یا مدیریت خواهند داشت، کارکنان وظیفه مأمور به دستگاه اجرایی زیر نظر مسئول/مسئولین دستگاه بکارگیرنده، انجام وظیفه خواهند نمود.
ب ـ در سلسله مراتب فرماندهی هرکس موظف است در چارچوب مسئولیتی که بعهده دارد، ابتکار خود را برای حسن انجام مأموریت بکار اندازد.
ج ـ نظارت فرماندهان، رؤسا و مدیران بر کل کارکنان جمعی نباید بگونه‌ای باشد که قدرت ابتکار زیردست را از بین ببرد و به نام اینکه تمام مسئولیت متوجه فرماندهان، رؤسا و مدیران است، در جزئیات کارها دخالت نموده و برای انجام دستورات صادره، شخصاً راه کار تهیه و تعیین نمایند، بلکه باید ضمن نظارت، چنانچه تشخیص دادند که راه کار کارکنان جمعی درست نمی‌باشد، آنها را هدایت و رهبری کنند.
تبصره : فرماندهان رؤسا و مدیران، مسئول دریافت و تقسیم صحیح و بموقع استحقاقی قانونی کارکنان جمعی خود می‌باشند (در رابطه با دستگاههای اجرایی خارج از نیروهای مسلح، مسئولیت با مسئول دستگاه بکارگیرنده می‌باشد).
7 ـ روابط سازمانی و حفظ آراستگی :
الف ـ هریک از کارکنان نیروهای مسلح بایستی قداست سربازی را همواره حفظ نموده و از ارتکاب اعمالی که خلاف شئون اسلامی و خدمتی می‌باشند، پرهیز نمایند.
ب - هریک از کارکنان نیروهای مسلح همواره بایستی با هوشیاری و رعایت اصول و مقررات حفاظتی در حفظ اسراری که دراختیار آنان می‌باشد، کوشا بوده و حتی در شرایط بحرانی با نهایت فداکاری از افشای آنها جلوگیری نماید و در برخورد با موارد مشکوک از قبیل (براندازی، جاسوسی، خرابکاری، موارد ایجاد نارضایتی) مراتب را بلافاصله به مقام مافوق مسئول گزارش نماید.
ج- استفاده از لباس نظامی برای کارکنان وظیفه مأمور به دستگاههای اجرایی مجاز نبوده مگر اینکه در متن مصوبه ابلاغی، پوشیدن لباس نظامی تصریح و یا برای نوعی لباس خاص، با ستاد کل نیروهای مسلح هماهنگی بعمل آمده باشد.
د ـ کارکنان وظیفه مأمور به دستگاههای اجرایی کشور، در مواردی که نیاز به مراجعه و تردد به اماکن نظامی را دارند بایستی از لباس فرم سازمانی نیروی ذیربط استفاده و در شکل و علائم ظاهر لباس خود تغییری ندهند و موی سرآنان در حد متعارف مابقی نظامیان همطراز شاغل در نیروهای مسلح باشد.
هـ -کارکنان وظیفه مأمور به دستگاههای اجرایی بایستی حداکثر دقت را در مرتب نمودن لباس و وضع ظاهری خود بعمل آورده و از پوشیدن لباسهای نامرتب، توجه برانگیز و غیرمتعارف و ارتکاب اعمالی که شخصیت سرباز و شأن سازمان خدمتی را در برابر دیگران خدشه‌دار می‌سازد، خودداری نمایند.
و ـ حضور کارکنان وظیفه مأمور به دستگاههای اجرایی در محل‌هایی که مغایر با شئون سربازی باشد ممنوع می‌باشد.
ز - هرگونه ارتباط با بیگانگان برای کارکنان وظیفه در طول خدمت سربازی ممنوع بوده و درصورتیکه مأموریت واگذاری به این قبیل کارکنان توسط دستگاههای دولتی، این ارتباط با تجویز نماید بایستی مراتب قبلاً طی نامه‌ای از سوی دستگاه بکارگیرنده به حفاظت اطلاعات نیروی آموزش‌دهنده این قبیل کارکنان، منعکس گردد.
ح - کارکنان وظیفه در طول خدمت نسبت به ارتقاء بینش عقیدتی و بنیه مذهبی خود، اقدام و مسئولین بکارگیرنده در این راستا آنها را راهنمایی و کمک خواهند نمود.
ط - استعمال دخانیات که زمینه‌ساز مصرف دیگر مواد مخدر می‌باشد برای کارکنان وظیفه به ویژه در محیط کاری و مجامع عمومی مطلقاً ممنوع می‌باشد.
8 ـ تشویقات و تنبیهات انضباطی :
الف ـ اقدامات انضباطی باید یکنواخت، مداوم و پیگیر بوده و از طریق تشویق افرادی که وظیفه خود را بنحو احسن اجراء نموده و یا خدمت فوقالعاده و برجسته‌ای انجام می‌دهند (نه وظیفه عادی) و موأخذه و تنبیه متخلفین باتوجه به مقرراتی که اشاره خواهد شد، به مورد اجراء گذاشته شود.
ب ـ هدف از تنبیه، اصلاح فرد متخلف، تنبه و آگاهی دیگران می‌باشد و نباید جنبه انتقامی به خود گرفته و یا ناشی از حب و بغض باشد و مسئولین بایستی پس از اعمال تنبیه، با فرد/افراد متخلف همانند سایرین برخورد و زمینه انجام خدمت بهتر وی/ آنان را فراهم آوردند (برای همیشه به چشم مجرم به آنها نگاه نکنند).
ج ـ در هنگام تنبیه یا تشویق کارکنان وظیفه، مسئول دستگاه اجرایی بایستی مانند یک قاضی تمام دلائلی که له یا علیه این قبیل کارکنان می‌باشد را سنجیده و سپس عمل ارتکابی را با نوع و میزان تنبیه یا تشویق تطبیق و در حدود اختیارات خود، دستور لازم را صادر نمایند.
د ـ در تعیین تنبیه و یا تشویق باید سوابق خدمتی و روحیه زیردستان و اوضاع و احوال، علل ارتکاب و میزان آگاهی مختلف از مقررات خدمتی و آثار ناشی از عدم اجرای آنها، مورد توجه قرار گیرد.
هـ - مسئولین دستگاههای اجرایی، بایستی علل بی‌انضباطی و ناراحتی احتمالی کارکنان وظیفه را جستجو و در رفع آنها اقدام نمایند.
و ـ مسئولین دستگاههای اجرایی، تشویق و تنبیه کارکنان وظیفه را در محدود مجموعه مقررات انضباطی که ذیلاً احصاء می‌گردد، انجام و سایر تشویقات و تنبیهات را به نیروی آموزش‌دهنده این قبیل کارکنان منعکس و پیشنهاد ارائه نمایند.
9 ـ مصادیق تشویق به شرح ذیل می‌باشد :
الف ـ حضور مستمر و مؤثر در محل خدمت یا مأموریت.
ب ـ انجام وظایف و مأموریتهای محوله به نحو احسن.
ج ـ انجام خدمت مؤثر خارج از وقت مقرر.
د ـ صرفه‌جوئی و بکاربردن ابتکار و دقت فوقالعاده در مصرف اقلام و وسایل و تجهیزات به ویژه تجهیزات حساس و کمیاب و گرانقیمت.
هـ ـ اقدامات مؤثر در حفظ و نگهداری اموال و اسناد سازمانی و دولتی.
و ـ تلاش در جهت توسعه دانش خود و همکاران و ارتقاء سطح بهره‌وری سازمان.
ز ـ نوآوری و خلاقیت در محیط کار و یا در راستای خودکفائی و تقویت جایگاه کشور در رده‌های جهانی.
ح ـ نمونه و سرمشق‌بودن برای زیردستان.
ط ـ ایثار، از خودگذشتگی و اقدامات سنجیده و متهورانه در مأموریتهای واگذاری.
ی ـ رد هرگونه رشوه و رویگردانی از هرگونه فعل حرام.
ک ـ عامل‌بودن به فرایض، بویژه فریضه امر به معروف و نهی‌از منکر.
ل ـ رعایت شئونات اسلامی و حفظ قداست سربازی.
م ـ الگوبودن برای سایر همکاران در ایمان، علم و عمل.
ن ـ توسعه بینش اسلامی و دانش خود و کارکنان دستگاه اجرایی.
س - برخورد مناسب با ارباب رجوع و تکریم آنان که اثر مثبت در ارتقاء جایگاه و منزلت سازمان خدمتی داشته است.
ع - صبر و مقاومت در برابر مشکلات و نارسایی‌های خدمتی و تلاش جهت بهبود وضعیت با ارائه پیشنهادات سازنده.
ف ـ بالابردن روحیه خدمتی سایر همکاران و ارتقاء توان و کارائی دستگاه اجرایی ذیربط.
ص ـ ابراز شجاعت و ایثار در پیشبرد اهداف سازمانی.
ق ـ هرگونه ابراز لیاقت و شایستگی در امور خدمتی به تشخیص مسئول دستگاه ذیربط.
10 ـ موارد تشویق :
کارکنان وظیفه مأمور به دستگاههای اجرایی به مقتضای حسن انجام وظیفه، ابراز رشادت، لیاقت، ایثار و فداکاری، نوآوری، ابتکار و خلاقیت و انجام خدمت فوقالعاده و در چارچوب مصادیق تشویق که به آن اشاره گردیده بصورت فردی و یا جمعی و بشرح ذیل مورد تشویق و قدردانی قرار خواهند گرفت :
الف ـ تشویق شفاهی در حضور جمع و یا فردی.
ب ـ تشویق کتبی (ابلاغ به نامبرده).
ج ـ تشویق در سطح دستگاه بکارگیرنده (سازمان خدمتی) و ثبت در سوابق کارگزینی آنان.
د ـ اهداء لوح تقدیر.
هـ ـ اعزام به اماکن زیارتی با اخذ مجوزهای لازم.
و ـ تشویق در سطح استان، وزارتخانه و یا بالاترین سطح یگان اجرایی.
ز ـ معرفی به عنوان سرباز نمونه در سطح دستگاه اجرایی.
ح - اعطاء مرخصی تشویقی در سطح یگان بکارگیرنده حداکثر 15 روز و در سطح بالاترین مقام اجرایی دستگاه بکارگیرنده 30 روز در طول دوره که به تناوب و همراه با مرخصی استحقاقی به آنان داده خواهد شد.
ط ـ دادن پاداش و جوائز متناسب با فعالیت و مصادیق تشویقات.
ی ـ اعطاء نشان دولتی درصورت مطرح‌شدن در سطح جهانی و یا جشنواره‌های علمی داخلی که به تأیید مسئولین ذیربط رسیده باشد.
ل ـ درخواست بخشودگی تنبیهاتی که دراختیارات سازمان نمی‌باشد از مراجع ذیربط.
تبصره : کلیه تشویقاتی که در مورد هریک از کارکنان وظیفه اعمال می‌شود حسب مورد بایستی به اطلاع فرد ذینفع و درصورت لزوم سایر کارکنان رسیده تا موجب تقویت روحیه خدمتی آنان گردد.
11 ـ مصادیق تنبیهات :
موارد ذیل تخلف محسوب و مرتکبین آن حسب نوع تخلف، تنبیه انضباطی می‌گردند :
الف ـ عدم آراستگی، نامناسب‌بودن وضع ظاهری و عدم توجه به نظافت شخصی.
ب ـ عدم رعایت ادب، عدم رعایت سلسله مراتب سازمانی و اداری.
ج ـ بدرفتاری نسبت به کارکنان جمعی.
د ـ بی‌توجهی به آموزش (تدریس و یا فراگیری آموزش).
هـ ـ بی‌توجهی و عدم رعایت زمان حضور در محل خدمت یا مأموریت و ترک محل خدمت بدون مجوز و اطلاع مسئول ذیربط (در ساعات خدمت).
و ـ تظاهر به بیماری و عدم سلامت (تمارض)، درصورت تأیید پزشک نظامی.
ز ـ دریافت و یا دادن رشوه و ایجاد فساد در دستگاه اجرایی.
ح ـ عدم برخورد مناسب با ارباب رجوع و ایجاد نارضایتی در آنان.
ط ـ انجام اعمال دون‌شأن سربازی.
ی ـ عدم احساس مسئولیت و بی‌تفاوتی در خدمت.
ک ـ تأخیر غیرموجه و عدم دقت در ارائه گزارشها و حقایقی که در انجام مأموریت یگان مؤثر است، اظهارات و گزارشهای خلاف واقع و کتمان حقیقت.
ل ـ سهل‌انگاری و بی‌توجهی در انجام وظایف محوله.
م ـ پخش شایعات در جهت تخریب روحیه کارکنان و مخدوش‌کردن چهره سازمان.
ن ـ کوتاهی در حفظ و نگهداری اسناد و مدارک و اموال سازمانی که حسب وظیفه به وی سپرده شده.
س ـ تظاهر به انجام خلاف شرع بیّن.
ع ـ هتک حرمت افراد، توهین، نزاع و درگیری در محیط خدمتی.
12 ـ موارد تنبیه :
تنبیهاتی که متناسب با تخلفات (مصادیق تنبیهات) در مورد کارکنان وظیفه اعمال می‌شود بشرح ذیل می‌باشد :
الف ـ توبیخ شفاهی.
ب ـ توبیخ کتبی.
ج ـ توبیخ در پرونده قسمتی. (یگان بکارگیرنده).
د ـ اخذ تعهد کتبی مبنی بر عدم تکرار خلاف.
هـ ـ توبیخ در پرونده هریک از کارکنان در سطح مرکزیت سازمان و دستگاه اجرایی.
و ـ توبیخ در بالاترین سطح یگان اجرایی.
ز ـ دو روز اضافه خدمت به ازای هر روز غیبت غیرموجه بعلاوه گذراندن مدتی که درخدمت حضور نداشته است. (جبران کسری خدمت ناشی از عدم حضور).
ح ـ تقاضای لغو امریه، درصورتیکه تنبیهات فوق اثری در بهبود وضع انضباطی و اصلاح رفتار فرد خاطی نداشته باشد (همراه با مستندات و دلایل کافی).
تبصره : سایر تنبیهات متناسب با نوع تخلف از یگان ذیربط کارکنان وظیفه، درخواست و درصورت تصویب اعمال شود.
13 ـ موارد ذیل به نیروی اعزام کننده کارکنان وظیفه (نیروی آموزش‌دهنده) منعکس و همراه با مستندات از دفتر عمومی حفاظت اطلاعات فرماندهی کل قوا تقاضای لغو امریه گردد.
الف ـ درصورتیکه هریک از کارکنان وظیفه عامداً به ایجاد نارضایتی در سازمان محل خدمت دست زده و یا افراد را تحریک به اعتصاب و تخصن نموده و یا خود در این قبیل اعمال شرکت داشته باشند.
ب ـ غیبت بیش از 15 روز هریک از کارکنان وظیفه که در زمان صلح فرار محسوب می‌گردد.
تبصره : (درصورتیکه بعد از حضور در خدمت و تسلیم مدارک متقن و تأیید شده، معلوم شود که غیبت این قبیل کارکنان موجه بوده بایستی پیرو نامه قبلی مدارک مربوط، جهت اقدام لازم به نیروی ذیربط ارسال گردد).
ج ـ هرگونه فعالیت در عملیات جاسوسی و خرابکاری، براندازی نظام.
د ـ شرکت در فعالیتهای سیاسی مضره و همچنین انجام فعالیت تبلیغی علیه و یا له یک جریان خاص، احزاب و گروه‌های سیاسی و معاند و ضد انقلاب.
هـ ـ شرکت در جرائم مالی و اخلاقی شبکه‌ای، برقراری ارتباط با ضد انقلاب داخلی و یا خارج از کشور.
تبصره : باتوجه به اینکه کارکنان وظیفه از تاریخ شروع خدمت تا پایان آن، عضوی از نیروهای مسلح می‌باشند. لذا در کلیه موارد فوق الاشاره و سایر جرایم مرتبط با وظایف خاص نیروهای مسلح، مشمول مقررات قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح بوده و برابر قانون مذکور با آنها رفتارخواهد شد.
14 ـ سایر موارد :
الف ـ هرگونه استفاده و بکارگیری کارکنان وظیفه در امور شخصی مطلقاً ممنوع می‌باشد.
ب ـ هریک از کارکنان وظیفه در حل مشکلات خود، از طریق سلسله مراتب سازمانی اقدام نمایند و چنانچه مسئولین مستقیم آنها از ایفاء حقوقی قانونی کارکنان مذکور خودداری کنند، فرد شاکی مجاز است گزارش خود را در رده بالاتر مطرح و پیگیری نماید.
ج ـ مسئولین دستگاه اجرایی به تظلمات و شکایات کارکنان وظیفه رسیدگی و مراتب را در فاصله زمان معقول کتباً به اطلاع شاکی خواهند رسانید.
د - سازمانها بایستی هر 3 ماه یکبار گزارش حضور و نحوه انجام خدمت کارکنان وظیفه را به یگان نظامی ذیربط کتباً اعلام نمایند.
هـ ـ شماره تلفن معاون و کارشناسان مشمولین جهت پاسخگویی به سئوالات دستگاههای دولتی و اجرایی کشور و هماهنگی لازم، به شرح ذیل می‌باشد :
معاون امور مشمولین ـ تلفن : 8415401 و 8412052
کارشناس مشمولین ـ تلفن : 8405090
و ـ امید است مسئولین محترم اجرایی با چشم‌پوشی از خطاهای جزئی و قابل جبران کارکنان وظیفه، ارشاد و راهنمایی آنان و ایجاد فضای معنوی، اخوت و برادری، زمینه خدمت هرچه بیشتر کارکنان مذکور را به اسلام عزیز و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، فراهم آورند و کارکنان وظیفه نیز فرصت را غنیمت شمرده و خود را بیش از پیش برای خدمتگزاری به امت اسلامی، مهیا و با عمل به وظایف قانونی خود مایه افتخار و زینت ولی امر و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران باشند. انشاءا...
[1]- این بخشنامه طی شماره 28334/15/25د مورخ 19/11/83 به واحدهای جهاد دانشگاهی ابلاغ گردیده است.