دستورالعمل تشکیل گروه های پژوهشی
مقدمه:
به منظور انسجام هر چه بیشتر فعالیت گروههای پژوهشی و در جهت ایفای بهتر وظایف شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی جهاددانشگاهی، دستورالعمل تشکیل گروههای پژوهشی در واحدها و پژوهشکدههای وابسته به جهاددانشگاهی به شرح زیر تدوین میگردد.
ماده 1: تعریف گروه پژوهشی
گروه پژوهشی به مجموعهای اطلاق میشود که در یکی از رشتههای علمی، کاربردی و یا حوزههای میان رشتهای موردنیاز کشور در چارچوب وظایف جهاددانشگاهی فعالیت داشته و ازنظر نیروی انسانی، امکانات و تجهیزات در چهارچوب ضوابط ”تأسیس مراکزتحقیقاتی“ مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی قرارگیرد. هر یک از واحدها و پژوهشکدههای جهاددانشگاهی میتوانند با احراز شرایط مندرج در این دستورالعمل نسبت به تاسیس گروه پژوهشی اقدام نمایند.
ماده 2: مراحل تشکیل گروه
مجوز تشکیل گروه پژوهشی پس از تأیید معاونت پژوهش و فناوری و تصویب شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی در دو مرحله ”موافقت اصولی“ و ”موافقت قطعی“ اعطا میگردد.
تبصره: تصمیمگیری درخصوص بررسی یا عدم بررسی تقاضای تشکیل گروههای جدید در واحد یا پژوهشکدههایی که گروههای پژوهشی مصوب دارند با تشخیص معاونت پژوهش و فناوری منوط به بررسی، ارزیابی و تأیید عملکرد آن واحد یا پژوهشکده درخصوص، میزان پیشرفت برنامههای آن گروهها و رعایت ضوابط و مقررات ذیربط دارد.
ماده 3 ـ شرایط اعطای موافقت اصولی
1ـ3ـ تکمیل فرم "درخواست تشکیل گروه پژوهشی"
2ـ3ـ تناسب اهداف و عنوان گروه پژوهشی با نیازهای اساسی و اولویتهای پژوهشی کشور در چارچوب سیاستهای پژوهشی مصوب شورای علمی جهاددانشگاهی در یکی از انواع تحقیقات بنیادی، کاربردی و توسعهای در حوزه تخصصی واحد و یا پژوهشکده ذیربط
3ـ3ـ تطبیق زمینه فعالیت علمی گروه پژوهشی مورد درخواست با برنامه توسعه جهاددانشگاهی و اولویتهای پژوهشی منطقهای، ملی و نیازهای اساسی کشور.
4ـ3ـ هماهنگی و تناسب زمینه فعالیت علمی گروه پژوهشی مورد درخواست با زمینهها و برنامههای فعالیتی سایر گروههای پژوهشی واحد / پژوهشکده ذیربط
تبصره: واحدهای استانی در صورت تأیید شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی میتوانند از این بند مستثنی شوند.
5ـ3ـ داشتن سوابق و تواناییهای لازم در زمینه مورد نظر توسط واحد یا پژوهشکده
6ـ3ـ داشتن نیروی انسانی، ظرفیت، امکانات مالی، کالبدی و تجهیزاتی جهت انجام پژوهشهای مورد نظر توسط واحد یا پژوهشکده درخواست کننده
7ـ3ـ دارا بودن حداقل 2 نفر عضو هیأت علمی تمام وقت و 2 نفر همکار پژوهشگر حداقل با درجه کارشناسی ارشد مرتبط با زمینه فعالیت گروه.
تبصره 1 : هر یک از اعضای هیأت علمی میتوانند همزمان عضو تمام وقت یک گروه و همکار پاره وقت گروه دیگر معرفی شوند.
تبصره 2 : اعضای هیأت علمی دارای پست اجرایی فقط می توانند در یک گروه عضویت داشته باشند.
تبصره 3 : روسای واحد ها/ پژوهشکده ها/ پژوهشگاه ها و همترازان آنها ، تنها به عنوان عضو هیأت علمی نیمه وقت در تأ مین حد اقل نیروی انسانی مورد نیاز گرو ه های پژوهشی محسوب می شوند.[1]
تبصره 4: در تأمین حداقل نیروی انسانی مورد نیاز گرو ه های پژوهشی ، فعالیت در گروه های آموزشی معادل عضویت در گر وههای پژوهشی تلقی می شوند.[1]
8ـ3ـ ارایه حداقل یک مقاله تحقیقاتی چاپ شده در مجلات معتبر دارای رتبه علمی ـ پژوهشی، حداکثر دو سال قبل از تاریخ درخواست
تبصره 1: مقاله چاپ شده باید توسط اعضای هیأت علمی تمام وقت واحد و یا پژوهشکده درخواستکننده و عضو گروه پیشنهادی و به نام جهاددانشگاهی باشد.
تبصره 2: در مورد گروههای پژوهشی زیر مجموعه گروه تخصصی هنر به دلیل محدودیت مجلات علمی ـ پژوهشی، تأیید اعتبار مقاله چاپ شده بر عهده گروه تخصصی خواهد بود. (نشریه و مقاله وزین باشد)
تبصره 3: استفاده مجدد از مقالات ارایه شده برای اخذ موافقت یک گروه برای گروههای دیگر امکانپذیر نمیباشد.
9ـ3ـ ارایه گزارش پایانی حداقل دو طرح پژوهشی که تاریخ پایان آنها حداکثر دو سال قبل از تاریخ درخواست گروه پژوهشی باشد. این طرحها میتواند در قالب یکی از انواع ذیل باشد.
الف ـ طرح مصوب شورای بررسی نهایی طرحها
ب ـ طرح کارفرمایی
تبصره 1: مجری و یا مدیر طرحهای اعلامشده باید از اعضای معرفیشده برایگروهباشد.
تبصره 2: تعداد سه طرح مصوب گروه تخصصی معادل یک طرح مصوب شورای بررسی نهایی طرحها محسوب میشود.
تبصره 3: معادلسازی طرحهای کارفرمایی با طرحهای مصوب شورای بررسی نهایی طرحها برعهده گروههای تخصصی معاونت پژوهش و فناوری خواهد بود.
تبصره 4: درخصوص طرحهای مصوب شورای بررسی نهایی طرحها و مصوب گروههای تخصصی ارایه کد و درخصوص طرحهای کارفرمایی ارایه اصل قرارداد و اصل گزارش نهایی به همراه اصل تأیید اختتام طرح توسط کارفرما الزامی است.
تبصره 5: استفاده مجدد از طرحهای ارایه شده برای اخذ موافقت یک گروه برای گروههای دیگر امکانپذیر نمیباشد.
10 ـ3ـ مهلت لازم برای تبدیل وضعیت موافقت اصولی به قطعی حداکثر 3 سال است.
تبصره 1:اعتبار موافقت اصولی متناسب با شرایط و امکانات متقاضی توسط شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی و با رعایت حداکثر زمان اعلام شده در بند 10-3، تعیین میگردد.
تبصره 2 : تصمیمگیری در خصوص درخواست تمدید زمان اعتبار موافقت اصولی گروه پژوهشی به شرط اینکه از حداکثر زمان یاد شده در بند 10-3 تجاوز ننماید، برای اولین بار برعهده معاونت پژوهش و فناوری و برای بار دوم و بیشتر بر عهده شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی است.
ماده 4 ـ شرایط اعطای موافقت قطعی
1ـ4ـ تکمیل فرم ”درخواست موافقت قطعی گروه پژوهشی“
2ـ4ـ داشتن فضا، امکانات و تجهیزات لازم جهت انجام تحقیقات موردنظر.
3ـ4ـحداقل زمان لازم برای ارسال درخواست موافقت اصولی به قطعی یکسال پس از صدور موافقت اصولی میباشد.
4ـ4ـ دارا بودن حداقل 5 عضو هیأت علمی با درجه کارشناسی ارشد و بالاتر که حداقل 3 نفر از آنها تمام وقت بوده و تخصص آنها با زمینه فعالیت علمی گروه تناسب داشته باشد.
تبصره1: حداقل دو نفر از اعضای معرفی شده میبایست از اعضای گروه در هنگام اخذ موافقت اصولی باشد.
تبصره 2: مفاد تبصره های 1 و 2 بند 7-3 در خصوص گروههای قطعی نیز حاکم می باشد
5ـ4ـ چاپ حداقل 2 مقاله علمی به نام گروه در مجلات معتبر علمی ـ پژوهشی بعد از موافقت اصولی در زمینه فعالیت پژوهشی مرتبط با گروه
تبصره 1: مقالات چاپ یا ارایه شده باید توسط اعضای گروه و به نام جهاددانشگاهی تهیه شده باشند.
تبصره 2: یکی از دو مقاله مورد نیاز، میتواند به صورت ارایه در کنفرانسها و سمینارها اعلام شود که در این صورت هر 2 عنوان مقاله ارایه شده به صورت سخنرانی یا پوستر در کنگرههای ملی و بینالمللی، در صورت تأیید گروههای تخصصی معادل یک مقاله علمی ـ پژوهشی چاپ شده خواهد بود.
تبصره 3: استفاده مجدد از مقالات ارایه شده برای اخذ موافقت یک گروه برای گروههای دیگر امکانپذیر نمیباشد.
6ـ4ـ انجام و اختتام حداقل 2 طرح پژوهشی بعد از موافقت اصولی در زمینه فعالیت پژوهشی مرتبط با گروه
تبصره: درخصوص طرحهای اعلام شده شرایط مندرج در بند 9-3 و تبصرههای مربوطه غیر از موارد مربوط به زمان انجام طرحها حاکم است.
7ـ4ـ برخورداری از حداقل درآمد سالانه حاصل از فعالیتهای پژوهشی به تشخیص معاونت پژوهش و فناوری
ماده 5 ـ مدیر گروه پژوهشی
1ـ5ـ مدیر گروه حداکثر یک ماه پس از صدور و ابلاغ موافقت اصولی توسط شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی، از میان اعضای هیأت علمی تمام وقت گروه توسط رئیس واحد یا پژوهشکده به معاونت پژوهش و فناوری معرفی میشود.
تبصره 1: حکم مدیرگروه پس از اخذ موافقت کتبی از معاونت پژوهش و فناوری، بوسیله رئیس واحد یا پژوهشکده متناسب با نوع و زمان موافقت و حداکثر به مدت 3 سال صادر میگردد.
تبصره 2: تمدید حکم مدیر گروه در صورت تأیید معاونت پژوهش و فناوری بلامانع است.
تبصره 3: در خصوص گروههای پژوهشی دارای موافقت اصولی افراد هیأت علمی غیر تمام وقت پس از تأیید معاون پژوهش و فناوری میتوانند بعنوان سرپرست گروه برای مدت یکسال منصوب گردند، تمدید حکم این افراد پس از طی مراحل اداری تنها برای یکبار بلامانع است.
تبصره 4: در خصوص گروههای پژوهشی دارای مجوز قطعی به شرط وجود کلیه شرایط پنجگانه مندرج در این تبصره، افرد هیات علمی غیر تمام وقت پس از تایید معاونت پژوهش و فناوری و تصویب شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی میتوانند به عنوان سرپرست گروه منصوب شوند.
تمدید احکام این افراد برای دورههای بعدی با توجه به عملکرد گروه و تا زمانیکه فرد به گروه پژوهشی دیگری منتقل نشده است، با نظر معاونت پژوهش و فناوری بلامانع خواهد بود.
1-زمینه کاری گروه پژوهشی مورد نظر باید بدیع ، خاص و استرا تژیک باشد
2- گروه پژوهشی در صورتیکه بیش از حداقل اعضای هیات علمی تمام وقت مورد نیاز وفق مقررات، عضو هیات علمی تمام وقت داشته باشد، سرپرستی فرد مذکور برای بار اول یا در موارد تمدید قابل بررسی میباشد.
3- فرد معرفی شده حد اقل دارای 10 سال سابقه متوالی به صورت کارشناس، عضو ، همکار گروه پژوهشی و یا مرکز خدمات تخصصی، مشاور، کارشناس و مدیر درحوزه پژوهشی با واحد / پژوهشکده ذیربط همکاری داشته باشد. ارایه قرارداد همکاری(کارگزینی) تمام وقت یا نیمه وقت (حداقل 20ساعت در هفته) ضروری است. در ضمن قراردادهای همکاری برای انجام پروژه های معین، مشمول این همکاری نمیشوند.
4- برخوداری از وجهه علمی معتبر (کسب عنوان علمی برتر از مراکز معتبر علمی- تحقیقاتی ملی و بینالمللی).
5-برخورداری فرد معرفی شده از تولیدات علمی مناسب و معتبر از قبیل :مقاله علمی -پژوهشی ، ISI، ثبت اختراع و کتاب ، به نام جهادانشگاهی (جهاد دانشگاهی به عنوان آدرس اول وی اعلام شده باشد).
تبصره 5 : مدیر گروه پژوهشی قطعی نمیتواند هیچگونه سمت اجرائی داشته باشد.
ماده 6 ـ وظایف مدیرگروه پژوهشی :
1ـ6ـ پیگیری تشکیل جلسات شورای علمی گروه و اداره آن.
2ـ6ـ تدوین شبکه برنامه پژوهشی گروه براساس سیاستهای پژوهشی جهاددانشگاهی از طریق برگزاری جلسات شورای علمی گروه.
3ـ6ـ برنامهریزی برای اجرای شبکه برنامه پژوهشی مصوب گروه.
4ـ6ـ نیازسنجی و پروژهیابی گروه در چهارچوب ضوابط و مقررات واحد یاپژوهشکده.
5ـ6ـ نظارت بر طرحها و پروژههای داخلی و کارفرمایی.
6ـ6ـ تقویت منابع علمی گروه و روزآمد نگهداشتن آن.
7ـ6ـ پیشنهاد استخدام و بکارگیری اعضای هیات علمی به شورای علمی گروه و دیگر مراجع ذیربط.
8ـ6ـ تقسیم کار بین اعضای گروه و برنامهریزی برای مشارکت کلیه اعضای گروه در فعالیتهای پژوهشی.
9ـ6ـ رسیدگی و پیگیری امور اداری و مالی گروه از طریق معاونت پژوهشی.
10ـ6ـ پیگیری اجرای مصوبات شورای علمی گروه.
11ـ6ـ نظارت بر نحوه گزارشدهی طرحها و انجام پیگیری لازم دراین خصوص.
12ـ6ـ ارایه گزارشهای لازم در ارتباط با گروه و اخذ مجوزها و موافقتهای مورد نیاز گروه
13ـ6ـ تهیه و تنظیم هزینه درآمد گروه و ارایه آن به مراجع ذیربط.
14ـ6ـ شرکت در شورای علمی پژوهشکده. (در صورت وجود)
15ـ6ـ انجام سایر امور محوله از سوی مراجع ذیربط.
ماده 7 ـ شورای علمی گروه پژوهشی
بهمنظور برنامهریزی و نظارت بر انجام فعالیتهای علمی و پژوهشی پس از اخذ موافقت قطعی در هر یک از گروههای پژوهشی ”شورای علمی گروه“ تشکیل میگردد.
1ـ7ـ واحدها و پژوهشکدهها موظفند حداکثر ظرف سه ماه پس از اخذ موافقت قطعی نسبت به تشکیل شورای علمی گروههای پژوهشی خود اقدام نمایند.
ماده 8: ترکیب شورای علمی گروه:
1 ـ8ـ مدیر گروه پژوهشی
2ـ8ـ دو نفر از اعضای هیأت علمی تمام وقت گروه بنا به پیشنهاد معاون پژوهشی واحد یا پژوهشکده و تأیید و صدور حکم رئیس واحد و یا پژوهشکده ذیربط به مدت 2 سال
3ـ8ـ دو نفر متخصص (حداقل دارای مدرک کارشناسی ارشد) در رشته موضوع فعالیت گروه از داخل و یا خارج از واحد یا پژوهشکده
تبصره 1 : اعضای پیشنهادی بند 3ـ8 شورای علمی گروههای پژوهشی در واحدها باید به تأیید معاون پژوهش و فناوری و اعضای پیشنهادی گروههای پژوهشکده باید به تأیید شورای علمی پژوهشکده برسد.
تبصره 2 : احکام اعضای شورای علمی گروههای پژوهشی توسط رئیس واحد یا پژوهشکده صادر میگردد.
تبصره 3:تعداد اعضای شورا با صلاحدید رئیس واحد یا پژوهشکده و تأیید معاون پژوهش و فناوری میتواند حداکثر تا 7 نفر افزایش یابد.
تبصره 4: اداره جلسات شورای علمی به عهده مدیر گروه است، جلسات این شورا با حضور اکثریت اعضا رسمیت یافته و مصوبات آن با رای اکثریت اعضای حاضر (حداقل سه رأی) معتبر است.
تبصره 5 : جلسات شورا حداقل ماهی یکبار تشکیل میگردد. صورتجلسات آن لازم است به معاونت پژوهش و فناوری ارسال شود.
ماده 9ـ وظایف شورای علمی گروه:
1ـ9ـ بررسی و تدوین شبکه برنامه گروه جهت ارایه و اخذ تأیید از شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی
تبصره: مرجع نهایی تصویب شبکه برنامه گروه پژوهشی، شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی است که میتواند این اختیار را به پیشنهاد معاونت پژوهش و فناوری به شورای علمی پژوهشکدهها و یا گروههای تخصصی معاونت واگذار نماید.
2 ـ 9ـ بررسی و تصویب طرحهای پژوهشی پیشنهادی داخلی
3 ـ 9ـ بررسی و تصویب گزارشهای مرحلهای و نهائی طرحهای داخلی.
4ـ9ـ بررسی و تصویب گزارش دورهای و سالانه گروه.
5ـ9ـ تهیه و پیشنهاد سیاستهای ارزشیابی اعضای گروه و ارایه به مراجع ذیربط واحد یا پژوهشکده.
6ـ9ـ بررسی و پیشنهاد انجام فعالیتهای مشترک پژوهشی با مراکز خارج از واحد یا پژوهشکده.
7ـ9ـ بررسی و پیشنهاد برنامههائی که در ارتقاء سطح علمی و کیفیت گروه پژوهشی مؤثر میباشند.
8ـ9ـ بررسی و پیشنهاد شرکت اعضا گروه در سمینارها، کنگرهها و مجامع علمی و نیز نحوه ارایه مقاله حاصل از نتایج پژوهشها در مجامع یادشده.
9ـ9ـ نظارت مستمر بر حسن اجرای برنامه پژوهشی گروه.
10ـ9ـ بررسی و پیشنهاد تکمیل، تجدیدنظر یا تصحیح شبکه برنامه گروه پژوهشی.
11ـ9ـ بررسی و پیشنهاد درخواست تغییر عنوان، یا تقاضای انحلال گروه پژوهشی.
12ـ9ـ امضاء صورتجلسات گروه.
13ـ9ـ انجام سایر موارد ارجاعی از سوی مسئولین ذیربط.
تبصره 1: زمان، تعداد جلسات با رعایت تبصره 5 ماده 3ـ8 و نیز آئیننامه داخلی شورا در اولین جلسه شورای علمی گروه به تصویب میرسد.
تبصره 2: در صورت نیاز پس از تصویب رئیس واحد یا پژوهشکده دبیری برای شورای علمی گروههای پژوهشی واحدها و پژوهشکدهها تعیین میگردد.
ماده 10 ـ شبکه برنامه پژوهشی گروه
1ـ10ـ گروه پژوهشی دارای موافقت قطعی موظف است بعد از تشکیل شورای علمی گروه ظرف مدت سه ماه، متناسب با توانایی گروه، شبکه برنامه پیشنهادی خود را مطابق شاخصها و معیارهای مورد نظر معاونت پژوهش و فناوری تنظیم و از طریق معاون پژوهشی واحد و یا پژوهشکده متقاضی برای تصویب به معاونت پژوهش و فناوری ارسال نمایند.
2ـ10ـ اعتبار زمانی شبکه برنامه پژوهشی گروهها حداکثر سه سال با احتساب مدت زمان یادشده در بند فوق میباشد.
3ـ10ـ بررسی و تصمیمگیری در خصوص شبکه برنامه پیشنهادی گروههای پژوهشی پژوهشکدهها توسط شورای علمی پژوهشکده با حضور مسئول گروه و یا مسئول شاخه تخصصی ذیربط در دفترمرکزی و با داشتن حق رأی صورت میگیرد.
4ـ10ـ تصمیمگیری نهایی در مورد شبکه برنامه پیشنهادی گروههای پژوهشی واحدها توسط گروه تخصصی ذیربط در دفترمرکزی صورت میگیرد.
تبصره 1: گروههای تخصصی دفترمرکزی حداکثر ظرف مدت دو ماه پس از دریافت شبکه برنامه پژوهشی لازم است نسبت به بررسی، تصحیح، تصویب و یا رد آن اقدام نمایند.
5ـ10ـ ابلاغ شبکه برنامه مصوب گروههای پژوهشی بر عهده معاون پژوهش و فناوری است.
ماده 11 ـ تغییر عنوان گروه
1 ـ11ـپس از دریافت موافقت اصولی و یا قطعی در صورتی که واحد یا پژوهشکده ذیربط تقاضای تغییر عنوان گروه را داشته باشد میبایست مراتب پس از تأیید شورای علمی گروه، (در صورت دارا بودن موافقت قطعی) یا شورای علمی پژوهشکده به معاونت پژوهش و فناوری ارسال گردد تا پس از تأیید گروه تخصصی ذیربط، جهت تعیین تکلیف به شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی ارجاع شود.
ماده 12ـ نحوه تغییر شبکه برنامه پژوهشی
1ـ12ـ با توجه به ماهیت پروژههای تحقیقاتی، درصورتی که بر اثر یافتههای جدید، و یا اقتضائات زمانی شورای علمی گروه پژوهشی ذیربط، تجدیدنظر در برنامه تاییدشده را ضروری بداند اصلاح و تجدید نظر در برنامه گروههای پژوهشی پس از پیشنهاد شورای علمی گروه در واحد و علاوه بر آن در پژوهشکدهها پس از تأیید شورای علمی پژوهشکده برای تصویب در شورای نظارت و گسترش به معاونت پژوهش و فناوری ارایه میگردد.
ماده 13ـ نظارت بر فعالیت گروهها:
1ـ13ـ نظارت و ارزشیابی فعالیت گروهها براساس آئیننامه مصوب شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی، توسط معاونت پژوهش و فناوری صورت میگیرد.
ماده 14 ـ شرایط لغو مجوز موافقت اصولی
شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی در صورت عدم تأمین شرایط ذیل میتواند نسبت به لغو مجوز گروههای پژوهشی دارای موافقت اصولی و حذف پستهای سازمانی گروه مذکور رأی صادر نماید.
1ـ14ـ عدم تعیین مدیر یا سرپرست گروه حداکثر بیش از 6 ماه پس از کسب موافقت اصولی
2ـ14ـ عدم احراز شرایط موافقت قطعی با رعایت زمان تعیین شده در این دستورالعمل (حداکثر سه سال)
ماده 15 ـ شرایط لغو مجوز موافقت قطعی
شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی میتواند بر اساس گزارش معاونت پژوهش و فناوری، موافقت قطعی گروههای پژوهشی که در دو سال متوالی یا سه سال غیر متوالی رتبه ضعیف در ارزیابی عملکرد سالانه گروههای پژوهشی کسب کردهاند را لغو و پستهای سازمانی آن را حذف نماید.
ماده 16ـ این دستورالعمل در 16 ماده و 36 تبصره در تاریخ 1/12/86 مورد بازنگری و تصویب شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی جهاددانشگاهی قرار گرفت. و از تاریخ ابلاغ در جهاددانشگاهی لازم الاجرا است.
[1] - مصوبه یکصد و نوزدهمین جلسه شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی تاریخ 26/3/ 89