شیوه نامه تدوین ، تصویب ، اجرا و نظارت بر شبکه برنامه گروه پژوهشی

مقدمه :

         در راستای تحقق اهداف عالیه جهاددانشگاهی ، انجام فعالیت های پژوهشی و فناوری به شکل هدفمند ،  به منظور دستیابی به جایگاه برتر و توانمندی های خاص در چهارچوب ماموریت های پیش بینی شده برای حوزه پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی شبکه برنامه گروه های پژوهشی تعریف گردیده است . به منظور  ایجاد وحدت رویه،شفاف سازی، تبیین مراحل ، نحوه تدوین، تصویب و اجرای برنامه های یادشده این شیوه نامه  تهیه شده است .

 

ماده 1 – تعریف شبکه برنامه :

       شبکه برنامه ، مجموعه ای است منسجم و شفاف شامل اهداف ، سیاست ها ، طرح ها ، پروژه ها و فعالیت های اجرایی مرتبط با زمینه مصوب گروه پژوهشی که در یک یا چند محور تدوین می شود . طرح ها و پروژه های هر محور دارای ارتباط موضوعی با یکدیگر بوده و اهداف منطقی را تعقیب می کنند. فعالیت های اجرایی، شرایط و الزامات تحقق اهداف ، اجرای طرح ها و پروژه ها را فراهم و تسهیل می سازند. شبکه برنامه سندی لازم الاجرا بوده و معیار ارزیابی عملکرد گروه پژوهشی، واحد، پژوهشکده و پژوهشگاه ذیربط است.

 

ماده 2 - جایگاه قانونی شبکه برنامه :

        بر اساس بند 10-1 دستور العمل تشکیل گروه های پژوهشی مصوب شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی" گروه‌پژوهشی دارای موافقت قطعی موظف است بعد از تشکیل شورای علمی گروه ظرف مدت سه ماه، متناسب با توانایی گروه، شبکه برنامه پیشنهادی خود را مطابق شاخص‌ها و معیارهای مورد نظر معاونت پژوهش و فناوری تنظیم و از طریق معاون پژوهشی واحد و یا پژوهشکده متقاضی برای تصویب به معاونت پژوهش و فناوری ارسال نمایند".

 

ماده 3 - اهداف تدوین و اجرای شبکه برنامه :

       شبکه برنامه با تاکید بر فناوری و تولید دانش اثربخش با هدف کمک به حل مشکلات اساسی کشور در قالب تحقق حداقل یکی از موارد زیرتدوین می گردد.

3-1- تولید دانش یا فناوری با قابلیت کاربست، تجاری سازی یا کسب اعتبار و ارتقاء جایگاه علمی جهاد دانشگاهی.

3-2- انتقال و بومی سازی دانش تخصصی دارای اولویت علمی ، اقتصادی یا هردو .

3-3- توانمند سازی علمی – تخصصی گروه های پژوهشی در یک زمینه، به منظور ظرفیت سازی برای جذب پروژه‌های بزرگ،  سوق دادن نتایج پژوهش به تولید ثروت و ورود به عرصه‌های رقابتی و بازار.

         تبصره 1 – نظر به اهمیت توجه به خودگردانی و خودکفایی اقتصادی گروه پژوهشی و نیز با عنایت به وظایف جهاد دانشگاهی در اساسنامه ( انجام پژوهش های کاربردی و توسعه ای ) ، هیچ گروه پژوهشی نمی تواند دو برنامه متوالی با هدف توانمند سازی و یا دستیابی به دانش فنی صرف ( بدون توجیه اقتصادی ) ارایه نماید .

 

ماده 4- سیاست ها و مفروضات حاکم بر تدوین شبکه برنامه :

       سیاست ها و اصولی که در تدوین و تصویب شبکه برنامه گروه باید مد نظر باشد عبارتند از :

4-1 –توجه به و همگرایی با برنامه‌های توسعه ملی در اسناد فرادست  ( قانون اساسی، چشم انداز، برنامه‌های پنجساله، نقشه جامع علمی کشور، سند توسعه استان‌ها و ...).

4-2- تطبیق و هماهنگی با چشم انداز و برنامه توسعه جهاددانشگاهی.

4-3- اولویت دادن به فناوری‌هایی که منجر به تولید ثروت شود.

4-4- توجه به امکان تحقق قطب های علم و فناوری.

4-5- توجه به نوآوری و حرکت در مرزهای دانش و عرصه های جدید علمی و فناوری.

4-6- اولویت دادن به فناوری های نوین .

4-7- توجه به مسائل و حوزه های مغفول پژوهشی ودارای اولویت علمی یا اقتصادی در کشور و تشویق پژوهش های بین رشته ای و بین بخشی.

4-8- توجه و تاکید بر قابلیت بین‌المللی فعالیت ها و ارتقاء جایگاه جهاد در عرصه بین‌المللی.

4-9- حفظ و ارتقاء جایگاه علمی جهاد از طریق تولید و نشر یافته‌های علمی (مقاله، ثبت پتنت، کتاب، نشریه و ...).

4-10- توسعه همکاری‌های بین واحدی و نیز شبکه‌های علمی درون سازمان (به ویژه قطب های همکار در جهاد) و برون سازمان.

 

ماده 5: ملاحظات ضروری برای تدوین شبکه برنامه:

     برخی ملاحظاتی که در تدوین برنامه از سوی گروه پژوهشی باید مد نظر باشند عبارتند از:

        5-1- شبکه برنامه گروه به گونه ای طراحی شود که قابلیت تامین بخش عمده ای از هزینه های اجرای آن توسط کارفرمایان خارج از جهاد دانشگاهی فراهم باشد.

5-2- در هر شبکه برنامه گروه پژوهشی حداکثر سه محور پژوهشی- تخصصی در چهارچوب زمینه مصوب گروه می تواند ارایه شود.

5-3-  اهداف مورد نظر از اجرای هرمحور پژوهشی به عنوان بخشی از هدف کلی برنامه از لحاظ علمی ، فنی و اقتصادی به وضوح مورد بحث قرار گیرد.

5-4- نتایج و دستاوردهای هر محور، مرتبط و یا تکمیل کننده فعالیت های پژوهشی دیگر محورها باشد.

5-5- توصیه می شود محورها و طرح های ارائه شده در شبکه برنامه متناسب با حداکثر 70 درصد از  ظرفیت های موجود گروه (به لحاظ زمان ،امکانات مادی و مالی و نیروی انسانی) برنامه ریزی شود تا امکان بهره مندی از فرصت های پژوهشی و یا تخصصی موردی و جدید فراهم باشد. در گروه هایی که اتکا به بازار در آنها کم رنگ بوده و به نقطه پایداری بویژه به لحاظ درآمدی دست یافته اند،‌سهم بیشتری از ظرفیت کاری گروه را می توان برای اجرای شبکه برنامه اختصاص داد.   

 

ماده 6- فرآیند و مراحل بررسی ، تصویب و ابلاغ شبکه برنامه  :

6-1- ارسال شبکه برنامه پیشنهادی گروه با امضاء معاون پژوهشی یا رییس واحد / پژوهشکده متقاضی به همراه مستدات لازم به معاونت پژوهش و فناوری (دفتر برنامه ریزی و توسعه ) حدکثر سه ماه پس از تصویب شورای علمی گروه پژوهشی ذیربط.

6-2- ارزیابی اولیه برنامه پیشنهادی و کنترل مقدماتی مستندات و ارسال به واحد / پژوهشکده جهت اصلاح یا ارسال برای ارزیابی تخصصی حداکثر ظرف دو هفته کاری . در صورت نیاز به اصلاح واحد / پژوهشکده حداکثر یک هفته کاری جهت اصلاح و ارسال مجدد برنامه مهلت دارد .

6-3- ارزیابی تخصصی برنامه پیشنهادی، برگزاری جلسات ، بازدید و انجام مکاتبات برای اعمال اصلاحات تخصصی احتمالی توسط گروه تخصصی ذیربط و اعلام نظر نهایی حداکثر تا 2 ماه کاری.

6-4 – ابلاغ شبکه برنامه مصوب توسط معاون پژوهش و فناوری به واحد / پژوهشکده و زیر مجموعه های معاونت پژوهش و فناوری برای اجرا.

نمودار مراحل بررسی، تصویب و ابلاغ شبکه برنامه در پیوست شماره 1 این شیوه نامه  آمده است.

 

ماده 7 - دوره زمانی :

        دوره زمانی شبکه برنامه گروه‌های پژوهشی حداکثر یک دوره سه سال است.

 

ماده 8 - نحوه تامین اعتبار اجرای شبکه برنامه:

        اعتبار مورد نیاز برنامه بر اساس منبع تامین کننده به سه بخش تقسیم می شود:

8-1- گروه پژوهشی: این بخش مربوط به در آمدهای گروه پژوهشی ، دریافتی از کارفرمایان یا دستگاه‌های حمایت کننده و هرگونه کمک مستقیم به گروه ، خارج از جهاد دانشگاهی است. مدیر گروه پژوهشی ، مسئول تحقق این بودجه در زمان مربوطه است.

8-2-  واحد/ پژوهشکده : این اعتبار از محل  سایر درآمدهای واحد/ پژوهشکده ذیربط ( به غیر از درآمد  گروه و دفتر مرکزی) تأمین خواهد شد. رئیس واحد/ پژوهشکده مسئول تامین بودجه یادشده در زمان مربوطه است.

8-3-  معاونت پژوهش وفناوری: این اعتبار مطابق نیازهای کاملاً ضروری گروه و برای مواردی که تامین اعتبار از دو منبع فوق امکان پذیر نباشد ، تخصیص می یابد. مبلغ اعتبار ذکر شده در این بند باید با ارزش مادی و معنوی اهداف برنامه تناسب داشته باشد. میزان این اعتبار برای یک دوره سه ساله برای هرگروه پژوهشی توسط معاونت پژوهش و فناوری مشخص و به گروه های تخصصی اعلام می گردد . درهر حال سهم اعتبار یاد شده  نباید از کل اعتبار مورد نیاز برای اجرای شبکه برنامه  بیش از 40 درصد باشد.

تبصره 1 : در تعیین سهم و نقش معاونت پژوهشی، اولویت با تأمین هزینه‌های اجرای طرح‌ها است.

تبصره 2 : در صورتی که اجرای شبکه برنامه یک گروه نیازمند اختصاص سهم بیشتری (بیش از 40 درصد)  توسط معاونت پژوهش و فناوری باشد ، (مانند شبکه برنامه ای که : هزینه های اجرای آن عمدتا مربوط به هزینه نیروی انسانی و انجام طرح های پژوهشی باشد ، با هدف توانمند سازی علمی – تخصصی تدوین شده باشد و ...)، این امر قبل از تایید برنامه توسط گروه تخصصی باید به تایید مراجع ذیربط در معاونت پژوهش و فناوری برسد.

 

ماده 9 : مرجع تصویب :

        مرجع نهایی تصویب شبکه برنامه‌گروه پژوهشی، شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی است که می‌تواند این اختیار را به پیشنهاد معاونت پژوهش و فناوری به شورای علمی پژوهشکده‌ها و یا گروه‌های تخصصی معاونت واگذار نماید.(تبصره 1 ماده 9 دستورالعمل مصوب شورا )

 

 ماده 10- ابلاغ شبکه برنامه :

        ابلاغ شبکه برنامه گروه‌های پژوهشی بر عهده معاون پژوهش و فناوری است و پس از آن لازم الاجرا می شود.(بند 5-10 دستورالعمل مصوب شورا)

 

ماده 11 : نظارت و ارزشیابی

       نظارت و ارزشیابی فعالیت گروه‌ها  براساس آئین‌نامه مصوب شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی، توسط معاونت پژوهش و فناوری صورت می‌گیرد.(بند 1-13 دستورالعمل مصوب شورا) این نظارت هر ساله و با در نظر گرفتن زمانبندی و اولویت بندی پیش بینی شده در برنامه و نیز میزان تحقق اهداف تعیین شده خواهد بود.

 

ماده 12- تغییر در شبکه برنامه

    12- 1-  با توجه به ماهیت پروژه‌های تحقیقاتی، درصورتی که بر اثر یافته‌های جدید و یا شرایط زمانی ، شورای علمی گروه پژوهشی ذیربط، تجدیدنظر در برنامه تایید شده را ضروری بداند، اصلاح و تجدید نظر در برنامه گروه‌های پژوهشی پس از پیشنهاد شورای علمی گروه در واحد و علاوه بر آن در پژوهشکده‌ها پس از تأیید شورای علمی پژوهشکده برای تصویب در شورای نظارت و گسترش به معاونت پژوهش و فناوری ارایه می‌گردد.(بند 1-12 دستورالعمل مصوب شورا)

12-2-  معاونت پژوهش و فناوری  بر اساس نتایج ارزیابی،‌عملکرد شبکه برنامه گروه ها (وفق ماده 11 همین دستور‌العمل) در صورت عدم تحقق اهداف شبکه برنامه گروه،  بارعایت ضوابط و مقررات مصوب شورای نظارت و گسترش تشکیلات پژوهشی،  می‌تواند نسبت به بازنگری،‌اصلاح یا توقف شبکه برنامه  اقدام نماید.

 

ماده 13- نحوه ارایه و نمایش شبکه برنامه

        شبکه برنامه پس از تصویب در قالب چهار جدول و یک نمودار تنظیم و برای اجرا ابلاغ خواهد شد.

 

13-1- جدول شماره یک مشخصات کلی و عمومی گروه و شبکه برنامه مورد نظر را تبیین و مشخص می کند.

 

جدول شماره یک  مشخصات کلی شبکه برنامه گروه پژوهشی........ واحد/پژوهشکده ............

نام و امضاء                             نام و امضاء                            نام و امضاء                            نام و امضاء

مدیر گروه                    معاون واحد / پژوهشکده           مسئول گروه تخصصی              مدیر کل دفتر برنامه ریزی

 

13-2- جدول شماره دو مشخصات فعالیت ها(اقدامات ) مورد نظر برای اجرای شبکه برنامه و دستیابی به اهداف تعیین شده در آن را با تعیین زمان و اعتبار مورد نیاز نشان می دهد .

 

جدول شماره دو پیش بینی فعالیت ها و اجزاء شبکه برنامه گروه پژوهشی ............

نام و امضاء                             نام و امضاء                            نام و امضاء                            نام و امضاء

مدیر گروه                    معاون واحد / پژوهشکده           مسئول گروه تخصصی              مدیر کل دفتر برنامه ریزی

 

 

13-3- توضیحات مورد نیاز جهت تکمیل جدول شماره دو عبارتند از :

                 یک – منظور از فعالیت ، کلیه اقدامات اجرایی مورد نیاز ، اعم از، اجرای طرح‌های پژوهشی، ارایه خدمات تخصصی،پروژه یابی، ‌تأمین و ارتقاء نیروی انسانی،‌تجهیزات و فضا و...   برای انجام شبکه برنامه و دستیابی به اهداف آن ، می باشند. عناوین این فعالیت ها تا حد ممکن به طور کامل و ‌شفاف بیان شود و از بیان موارد عمومی مانند اجرای" طرح پژوهشی" بدون ذکر عنوان و زمینه خودداری شود.

                 دو-  فقط فعالیت های جدید و مورد نظر در برنامه در جدول بیاید و از ذکر فعالیت ها و هزینه های جاری مانند حقوق نیروی انسانی ، مواد و تجهیزات مصرفی امور جاری یا ارایه خدمات تخصصی جاری و ... خودداری شود

                 سه -  در بیان فعالیت ها ی کارفرمایی، در بخش اعتبار موردنیاز، هزینه های اجرای فعالیت مذکور با احتساب کلیه کسورات و در بخش درآمد اختصاصی مبلغ ناخالص (مبلغ قرارداد) درج گردد .

                 چهار - در صورتی که اعتبار مورد نیاز یک فعالیت از دو منبع به طور مشترک تامین شود سهم هریک، جداگانه مشخص شود.

                 پنج - فعالیت­های مربوط به توسعه منابع انسانی، توسعه فضاها و تجهیزات، پروژه­یابی و نیاز سنجی در ردیف­های جداگانه آورده شود.

                 شش- همه فعالیت­های مدیریتی گروه (برنامه ریزی، شورای علمی،.. ) و هزینه­های مربوطه (بالاسری، جاری، متفرقه ) کلاً در یک سطر آورده شود..

 

    13-4- به منظور شناخت جایگاه اقتصادی گروه پژوهشی و توان آن در انجام تعهدات اعلام شده در برنامه. تراز مالی گروه ( وضعیت کسری ، مازاد  یا تعادل منابع مالی با مصارف ) در طول اجرای شبکه برنامه و اثرات اجرای برنامه بر آن در جدول شماره سه نشان داده می شود . درآمد ها و هزینه های یک گروه پژوهشی می تواند به یک و یا ترکیبی از دو شکل اجرای شبکه برنامه یا  فعالیت های جاری و ارایه خدمات تخصصی برمبنای توانمندی و دانش فنی موجود باشد.

 

جدول شماره سه پیش بینی  تراز مالی سه ساله گروه پژوهشی..........................                (ارقام به هزار ریال)

 

نام و امضاء                             نام و امضاء                            نام و امضاء                            نام و امضاء

        مدیر گروه                    معاون واحد / پژوهشکده           مسئول گروه تخصصی              مدیر کل دفتر برنامه ریزی

 

13-5- توضیحات مورد نیاز جهت تکمیل جدول شماره سه عبارتند از :

                 یک -  میزان حمایت معاونت پژوهش و فناوری ، واحد/ پژوهشکده وحمایت از محل درآمد های جاری گروه ، درآمد حاصل از اجرای برنامه و نیز هزینه های اجرای آن از  ارقام متناظر درج شده در جدول شماره دو استخراج شود.

                  دو- کلیه درآمد های جاری گروه ، حاصل از ارایه خدمات تخصصی ، فروش محصول ، فروش دانش فنی و ... گروه پژوهشی که توانمندی آن در سال های قبل ایجاد شده است به تفکیک فعالیت به طور ناخالص (بدون اعمال هرنوع کسورات ) در بخش درآمد جاری و غیر برنامه ای درج شود.

                 سه – در بخش سایر درآمد ها ، مواردی مانند کمک ها و حمایت هایی که از سوی سایر سازمان ها و دستگاه های اجرایی مانند معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری ، استانداری ها و نظایر آن که با اهداف کلی مانند توانمند سازی ،کمک به تجهیز ، راه اندازی ونظایر آن ، پرداخت می شوند، درج شود. لازم به ذکر است اگر حمایت ها ی یاد شده در مقابل انجام فعالیت مشخص و در راستای زمینه فعالیت و برنامه باشد ، در جدول شماره دو باید درج شود.

                 چهار -  در بخش هزینه های جاری و غیر برنامه ای کلیه  هزینه های پرسنل ، مواد مصرفی جاری و ....درج شود. متذکر می شود  هزینه های نیروی انسانی ، تجهیزات ، مواد مصرفی و .... که به دلیل اجرای شبکه برنامه ایجاد خواهند شد در قسمت هزینه های اجرای برنامه این جدول درج خواهد شد که از جمع ارقام متناظر جدول شماره دو برنامه بدست می آیند.

 

13-6- دستاوردها ( شامل مقاله ، کتاب ، ثبت اختراع ، اختراع ، طرح پژوهشی ، دستیابی به دانش فنی ، تولید محصول ، دستیابی به مهارت ارایه خدمات تخصصی ، تولید ثروت و....)

 

جدول شماره 4 دستاوردهای اجرای شبکه برنامه گروه پژوهشی.........

نام و امضاء                             نام و امضاء                            نام و امضاء                            نام و امضاء

        مدیر گروه                    معاون واحد / پژوهشکده           مسئول گروه تخصصی              مدیر کل دفتر برنامه ریزی

 

 

13-7-  نقطه آغاز شبکه برنامه (وضع موجود) و محور ها و طرح های پژوهشی و نقطه پایان شبکه (وضع مطلوب) به شکل یک نمودار ترسیم شود

 

ماده 14 - اسناد پشتیبان :

           شامل مستندات مربوط به توانمندی گروه ، توجیه علمی و اقتصادی اجرای شبکه برنامه و سایر اسناد مورد نیاز برای تایید وتصویب شبکه برنامه می باشد که توسط گروه تخصصی ذیربط بررسی وتایید می باشد . این اسناد پس از تصویب شبکه برنامه و همزمان با اعلام تصویب شبکه برنامه در گروه تخصصی به دفتر برنامه ریزی جهت نگهداری ارسال می شود.

 

ماده 15  - قالب شیوه نامه :

          این شیوه نامه  در قالب یک مقدمه ، 15 ماده ، 3 تبصره و4 جدول ، یک نمودار و یک کاربرگ در تاریخ  26/6/1390به تایید  معاونت پژوهش و فناوری رسید و  از تاریخ ابلاغ لازم الاجراست.