دستورالعمل استانداردهای مراکز آموزشی تخصصی کوتاه مدت جهاددانشگاهی
[1] مقدمه:
با عنایت به ماده 15 آیین نامه تأسیس و فعالیت مراکز آموزشی تخصصی کوتاه مدت جهاد دانشگاهی مصوب شورای نظارت و گسترش مراکز آموزشی، و به منظور استانداردسازی و ارائه الگوی هماهنگ جهت تأمین حداقل امکانات و شرایط مورد نیاز برای تأسیس مراکز آموزشی تخصصی کوتاه مدت، «استانداردهای مراکز آموزشی تخصصی کوتاه مدت جهاددانشگاهی» جهت تأسیس مراکز درجه سه، به شرح زیر تدوین گردیده است.
ماده 1: تعاریف
- واحد: منظور از «واحد» در این دستورالعمل، «واحد متقاضی تأسیس مرکز آموزشی تخصصی کوتاه مدت» است که از نظر سیاست، خط مشی، امور اداری، مالی و تشکیلاتی، تابع مقررات جهاددانشگاهی است و شامل هر یک از واحدهای جهاد دانشگاهی، پژوهشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها، سازمان‌ها، مراکز تخصصی و مؤسسه‌ها می‌باشد.
- آموزش کوتاه مدت: به آن دسته از آموزش‌های عمومی، تخصصی و تخصصی پیشرفته اطلاق می‌گردد که با هدف ارتقای سطح دانش نظری و عملی فراگیران به طور منسجم و در طی دوره‌های زمانی کوتاه اجرا می‌گردد.
- مرکز آموزشی: منظور مرکز آموزش تخصصی و تخصصی پیشرفته کوتاه مدت است که مطابق ضوابط و مقررات مندرج در آیین نامه تأسیس و فعالیت مراکز آموزشی تخصصی کوتاه مدت جهاد دانشگاهی مجوز فعالیت آموزشی دریافت می نماید و مسئولیت ارایه و اجرای آموزش‌های عمومی، تخصصی و تخصصی پیشرفته کوتاه‌مدت را به عهده دارد.
- گروه آموزشی:متشکل از یک یا چند رشته یا دوره متجانس و دارای وجوه مشترک مانند: گروه زبان‌های خارجی، گروه کامپیوتر و نظایر آن می باشد.
- فضای آموزشی:
1. کلاس نظری:مکانی است با فضای مناسب که در آن تجهیزات آموزشی دروس نظری (صندلی تحصیلی، تابلوی مناسب آموزشی، ویدئو پرژکتور و ...) به تعداد لازم وجود دارد.
2. کلاس عملی:مکانی با فضای مناسب که در آن تجهیزات خاص آموزش دروس عملی(آزمایشگاهی و کارگاهی و میدانی)، متناسب با دوره آموزشی و به تعداد لازم وجود دارد.
3. فضای عمومی آموزشی: کتابخانه، سایت، سالن امتحانات، سالن اجتماعات.
- فضای عمومی و رفاهی: به آن بخش از فضاهای مرکز آموزشی اطلاق می‌شود که افراد به طور مشترک از آن استفاده می‌نمایند. مانند: نمازخانه، بوفه، راهروها، و سرویس‌‌های بهداشتی و...
- فضای اداری:به آن بخش از فضاهای مرکز آموزشی اطلاق می‌شود که در آن فعالیتهای مربوط به امور اداری – آموزشی (مدیریت، ثبت نام، خدمات آموزشی، اتاق گروه های آموزشی، اتاق مدرسان و ...) انجام می‌گیرد.
- ظرفیت مرکز: منظور حداکثر گنجایش کلاس های نظری و عملی برای حضور همزمان فراگیران در مرکز است.
ماده 2: شرایط عمومی فضای آموزشی
1- زیربنا (اعیان) فضای لازم برای تأسیس مرکز آموزشی، باید حداقل 250 متر مربع باشد. ضمناً جز در مناطق دارای شرایط خاص، یکپارچه بودن فضای کالبدی ضروری است.
2- ساختمان مرکز آموزشی ترجیحاً ملکی بوده و در صورت استیجاری یا امانی بودن موافقت انجام فعالیت آموزشی از مالک اخذ شده باشد.
3- دارای دسترسی شهری، مناسب باشد.
4- برای اخذ مجوز (موقت – قطعی) ساختمان مرکز از نظر استحکام و ایمنی مناسب باشد و دارای گواهی استحکام بنا از نظام مهندسی ساختمان یا دفتر فنی جهاددانشگاهی باشد.
5- ساختمان مرکز آموزشی از نظر ورودی و نوع فعالیت کاملاً مستقل بوده و فعالیت دیگری به استثناء فعالیتهای جهاد دانشگاهی در آن انجام نشود.
6- ظاهر ساختمان (نمای بیرونی و داخلی) مناسب باشد.
7- فضای عمومی باید متناسب با جمعیت مرکز بوده و راهروها دارای عرض مناسب باشد..
8- عرض راه‌پله‌ها متناسب با جمعیت مرکز بوده و همچنین ارتفاع پله ها مناسب باشد.
9- تمامی فضاها (کلاس‌ها، آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و ...) دارای سیستم تهویه و نور مناسب، هوای کافی و عاری از رطوبت و آلودگی صوتی باشد. لذا از زیر زمین به عنوان کلاس آموزشی استفاده نشود.
10- رعایت کامل مسایل ایمنی در ساختمان، از جمله ایمن سازی و نصب حفاظ در نقاطی که امکان سقوط وجود دارد (مثل درب‌ها، پنجره‌ها و راه پله‌ها) انجام گرفته باشد.
11- ایمن سازی کلیه کلیدها و پریزهای برق و سیستم های حرارتی و برودتی داخل کلاس ها و سالن ها مورد توجه قرار گیرد. استفاده از بخاری های بدون دودکش در کلاس ها مجاز نمی باشد.
12- کف تمامی سالن ها و کلاس ها قابل میکروب زدایی بوده و لغزنده نباشد. ضمناً از موکت جهت کفپوش کلاس ها استفاده نشود.
13- دستشویی، توالت و آبدارخانه دارای روشنایی، تهویه مناسب و امکانات بهداشتی شامل: سیفون، آیینه، مایع دستشویی، دستگاه خشک کن یا دستمال حوله ای یک بار مصرف باشد و دیوارها قابل شستشو بوده و ترجیحاً کاشی کاری باشد.
14- فضای مناسب در محلی دور از سر و صدا و رفت و آمد برای نماز خانه خواهران و برادران به طور جداگانه با تجهیزات لازم( پیش ورودی یا کفش کن، کف پوش مناسب، مهر و جای مهر، سجاده و تسبیح، چند جلد قرآن مجید، کتب ادعیه، چادر نماز برای قسمت خواهران، محراب و یا تابلوی نشان دهنده جهت قبله) تخصیص یابد. سرانه فضای نمازخانه حداقل 5% زیر بنای ساختمان باشد.
15- داشتن تعداد سرویس بهداشتی به تفکیک خواهران و برادران و متناسب با جمعیت مرکز ضروری است. ضمناً سرانه تعداد سرویس های بهداشتی به ازاء هر 50 نفر از ظرفیت مرکز یک چشمه می باشد.
16- فضای اداری و عمومی شامل: دفاتر اداری (مدیریت، ثبت‌نام، بایگانی، اتاق اساتید و غیره)، اطلاعات، نگهبانی، آبدارخانه، سالن انتظار، و بوفه مناسب باشد.
توجه:
- لازم است ساختمان مرکز هر ساله سمپاشی شود.
- تمهیدات مناسب جهت توزیع و فروش جزوات و منابع درسی و نیز امور تکثیر و انتشار فراهم شود.
- در صورت دارا بودن بوفه رعایت نکات بهداشتی در عرضه مواد غذایی الزامی است.
- در صورت ارائه آموزش های تخصصی، فضای مناسب برای کتابخانه تخصصی متناسب با نوع فعالیت آموزشی مرکز، در نظر گرفته شود.
- حتی‌المقدور مکان مناسب با ظرفیت حداقل 70 نفر، برای اجتماع یا برگزاری امتحانات پیش‌بینی شود.
- حتی‌المقدور جهت فراگیران معلول تمهیداتی برای تردد آنان در ساختمانهای بلند پیش بینی شود.
ماده 3:ویژگی کلاس های نظری
برای مراکزی که دوره های نظری برگزار می نمایند، داشتن شرایط زیر الزامی است:
- دارا بودن حداقل سه کلاس نظری تجهیز شده به امکانات آموزشی نظیر: صندلی تحصیلی یکسان، میز و صندلی مدرس، تابلوی مناسب آموزشی، تلویزیونLED، دیتا پروژکتور و ...
- حداقل متراژ فضای کلاس های نظری به ازای هر نفر 25/1 متر مربع و مساحت هر کلاس حداقل 20 متر مربع
- حداکثر ظرفیت کلاس‌های نظری 35 نفر
- حداقل ارتفاع کلاس های نظری 270 سانتیمتر
- پنجره ها می بایست در دیوار یکی از طرفین کلاس تعبیه شده باشد
- دهانه درب کلاس درس می بایست حداقل عرض 90 سانتیمتر را داشته باشد
- درب کلاس می بایست دارای پنل شیشه ای در ابعاد 15× 30 سانتی متر مربع و در ارتفاع 160 سانتی متری باشد.
- داشتن تابلو، در ورودی کلاس ها جهت نصب برنامه هفتگی یا روزانه کلاس ها
- وضعیت نور پردازی کلاس ها مناسب باشد. چراغها باید طوری نصب شده باشند که کلیه سطوح کلاس را از نظر نور کافی پوشش دهد و یکسان و یکنواخت باشد
- نور مناسب برای روشنایی وایت برد فراهم گردد
- مناسب بودن وضعیت روشنایی(پنجره و پرده)، مناسب بودن رنگ و عایق صوتی
- دارا بودن سیستم تهویه هوای مناسب
- دارا بودن سیستم گرمایش و سرمایش متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه
- تعدادی صندلی تحصیلی در هر کلاس برای فراگیران چپ دست موجود باشد
- یک عدد ساعت بزرگ دیواری در هر کلاس به طور مناسب نصب شده باشد
- سطل زباله نزدیک ورودی کلاس موجود باشد
ماده 4: ویژگی کلاس های عملی (کارگاه، سایت، آزمایشگاه و ...)
برای برگزاری دوره های عملی، داشتن شرایط زیر الزامی است:
- دارا بودن حداقل یک کلاس عملی (کارگاه، سایت، آزمایشگاه و ...) با فضا و امکانات آموزشی مناسب نظیر: میز و صندلی کارگاهی و آزمایشگاهی، لوازم آزمایشگاه و کارگاه، کامپیوتر، تابلوی آموزشی، دیتا پرژکتور و ...
- رعایت اصول ایمنی در نصب و چیدمان تجهیزات تخصصی مورد نیاز
- متراژ فضای کلاس های عملی به ازاء هر نفر 5/1 متر مربع و مساحت هر کلاس حداقل 30 متر مربع
متراژ فضای کلاس های عملی با توجه به نوع و تعداد تجهیزات، ممکن است متفاوت باشد. در هر صورت لازم است مساحت آن درحدی باشد که جابجایی مدرس و فراگیران به راحتی صورت پذیرد.
- حداکثر ظرفیت کلاس‌های عملی 20 نفر
- حداقل ارتفاع کلاس های عملی 270 سانتی متر
- پنجره ها می بایست در دیوار یکی از طرفین کلاس تعبیه شده باشد
- دهانه درب کلاس درس می بایست حداقل عرض 90 سانتیمتر را داشته باشد
- درب کلاس می بایست دارای پنل شیشه ای در ابعاد 15× 30 سانتی متر مربع و در ارتفاع 160 سانتی متری باشد
- داشتن تابلو، در ورودی کلاس ها جهت نصب برنامه هفتگی یا روزانه کلاس ها
- وضعیت نور پردازی کلاس ها مناسب باشد. چراغها باید طوری نصب شده باشند که کلیه سطوح کلاس را از نظر نور کافی پوشش دهد و یکسان و یکنواخت باشد
- نور مناسب برای روشنایی وایت برد فراهم گردد
- مناسب بودن وضعیت روشنایی(پنجره و پرده)، مناسب بودن رنگ و عایق صوتی
- دارا بودن سیستم تهویه هوای مناسب
- دارا بودن سیستم گرمایش و سرمایش متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه
- یک عدد ساعت بزرگ دیواری در هر کلاس به طور مناسب نصب شده باشد
- سطل زباله نزدیک ورودی کلاس موجود باشد
- داشتن دستورالعمل خاص اعم از انضباطی و ایمنی جهت هر کارگاه
- در صورت برگزاری آموزش‌های تخصصی و تخصصی پیشرفته، کلاس های عملی(کارگاه، سایت، آزمایشگاه و ...) متناسب با دوره های آموزشی و با امکانات و تجهیزات مورد نیاز الزامی است.
- حداقل متراژ فضای کلاس های عملی رشته کامپیوتر به ازاء هر دستگاه رایانه 3 متر مربع و در هر کلاس حداقل 8 دستگاه رایانه متناسب با دوره ها و به ازاء حداکثر هر دو نفر یک دستگاه رایانه، الزامی است.
تبصره 1: برای دوره های خاص حسب ضرورت، کمیته‌های تخصصی معاونت آموزشی جهاد دانشگاهی می‌توانند الگوهای مناسب آموزشی را تهیه و جهت تصویب به شورای نظارت و گسترش مراکز آموزشی پیشنهاد نمایند.
ماده 5: ویژگی فضاهای اداری - آموزشی
- دفتر مدیریت مرکز با مساحت 12 متر مربع در مکان و چیدمان مناسب
- فضای مناسب برای پاسخ گویی فراگیران و امور آموزشی با مساحت حداقل 9 متر مربع در مکان و چیدمان مناسب
- اتاق مناسب برای مدرسان با مساحت حداقل 12 متر مربع با چیدمان مناسب مجهز به امکانات پذیرایی
- دفتر مناسب برای مسئولین گروه‌های آموزشی
- فضای مناسب بایگانی
ماده 6: تجهیزات و امکانات
الف) امکانات و تجهیزات عمومی:
مرکز آموزشی کوتاه مدت باید از حداقل امکانات و تجهیزات عمومی زیر برخوردار باشد:
- تابلوی مرکز مطابق الگوی مشخص شده توسط معاونت آموزشی
- میز و صندلی متناسب با نوع فعالیت آموزشی، به تعداد کافی و متحدالشکل بودن صندلی های یک کلاس
- کامپیوتر، پرینتر و اسکنر جهت ثبت‌نام و انجام امور اداری
- نرم افزار جامع مدیریت و ثبت نام آموزشی
- اتصال به اینترنت پر سرعت ( حداقل 1 MB)
- مبلمان اداری مناسب، برای مدرسان و مراجعان
- امکانات مناسب جهت نگهداری وسایل آموزشی و کمک آموزشی
- امکانات و تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری مناسب بایگانی
- حداقل دو خط تلفن مستقیم
- یک دستگاه دورنگار
- یک دستگاه کپی
- کپسول آتش نشانی (نصب شده در راهروهای اصلی)
- جعبه کمک‌های اولیه پزشکی با امکانات دارویی ضروری
- آبسردکن
- سیستم روشنایی اضطراری جهت فضاهای عمومی، راهروها، راه پله ها، ورودی و خروجی مرکز
- تابلو پیشنهادات و انتقادات با ذکر تلفن و ایمیل
- دوربین مدار بسته برای فضاهای عمومی
ب) امکانات و تجهیزات خاص:
با توجه به نوع فعالیت آموزشی، فراهم نمودن امکانات و تجهیزات مورد نیاز دوره های آموزشی، از قبیل موارد مندرج در بندهای زیر ضروری است:
- تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی مناسب و آماده به کار مرتبط با فعالیت آموزشی
- دارا بودن شبکه رایانه ای متصل به اینترنت (برای مراکز آموزشی کامپیوتر)
- امکانات سمعی و بصری مناسب و آماده به کار آموزشی( تلویزیونLED،Mp3 Player ، DVD و ...) متناسب با تعداد کلاس ها(برای مراکز آموزشی زبان‌های خارجی)
- کتاب، جزوه درسی، فیلم، لوح فشرده و بسته های آموزشی مورد نیاز هر یک از دوره‌ها
ماده 7:نمودار تشکیلاتی و پست های سازمانی مرکز
نمودار تشکیلاتی و پست های سازمانی مرکز طبق ساختار زیر شکل می گیرد:
تبصره 2: پستهای خدماتی و متصدی اطلاعات و نگهبانی در حوزه معاونت پشتیبانی واحد تعریف می شوند، امّا محل خدمت افراد مرکز آموزشی تخصصی کوتاه مدت خواهد بود.
تبصره3: مجوز پستهای سازمانی مرکز با درخواست واحد، استعلام از معاونت آموزشی و تأیید رییس جهاددانشگاهی توسط معاونت پشتیبانی و مدیریت منابع صادر می گردد.
ماده 8:مدیرمرکز
1- مدیر مرکز علاوه بر حضور تمام وقت در مرکز می بایست از میان اعضای تمام وقت جهاددانشگاهی با مدرک کارشناسی ارشد، حداقل دو سال سابقه فعالیت در حوزه آموزشی (مدیریت آموزشی یا تدریس) و یا مدرک کارشناسی با حداقل 4 سال سابقه فعالیت در حوزه آموزشی (مدیریت آموزشی یا تدریس) و ترجیحاً فارغ التحصیل رشته مدیریت آموزشی، مدیریت یا رشته مرتبط با زمینه تخصصی فعالیت مرکز باشد،که پس از تأیید رییس واحد، با حکم معاون آموزشی واحد منصوب و رونوشت انتصاب مدیر مرکز به معاونت آموزشی در دفتر مرکزی ارسال می‌شود.
تبصره4: در موارد استثناء در صورتی که فرد واجد شرایط وجود نداشت، با نظر معاونت آموزشی جهاددانشگاهی (دفتر مرکزی) عمل می‌شود.
ماده 9: شرایط مراکز درجه دو و یک:
شاخص ها و معیارهای مراکز درجه دو و یک مطابق جداول ذیربط، پیوست این دستورالعمل می باشد.
ماده 10:
این دستورالعمل در یک مقدمه،10 ماده و 4 تبصره توسط معاونت آموزشی تدوین گردید و در تاریخ 17/12/1394 به تصویب شورای نظارت و گسترش مراکز آموزشی جهاددانشگاهی رسید و از تاریخ ابلاغ در کلیه واحدها، پژوهشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها و سازمان‌ها و مراکز وابسته به جهاددانشگاهی لازم‌الاجرا و تمامی آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مغایر با آن لغو می‌گردد.
[1]- طی شماره 13255/95/ص مورخ 23/05/1395 از سوی ریاست جهاددانشگاهی به واحدها ابلاغ گردید.
دانلود شاخص‌های درجه‌بندی مراکز آموزشی تخصصی کوتاه مدت جهاددانشگاهی: